Rượu vang từ lâu đã trở thành đồ uống thượng hạng được nhiều người yêu thích bởi hương vị tinh tế, tao nhã và khả năng kết hợp hoàn hảo với nhiều món ăn. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về quy trình sản xuất rượu vang, đặc biệt là những loại vang phổ biến hiện nay. Trong bài viết dưới đây, hãy cùng Jacob’s Creek khám phá quy trình sản xuất 4 loại rượu vang bao gồm rượu đỏ, rượu vang trắng, rượu vang hồng và rượu vang sủi nhé!
1. Quy trình sản xuất rượu vang đỏ
Mỗi loại vang sẽ có những điểm đặc biệt riêng trong quy trình sản xuất, tạo nên hương vị và phong cách đặc trưng. Để có thể tạo nên những giọt vang đỏ với hương vị đậm đà, quyến rũ, nhà sản xuất sẽ thực hiện quy trình 9 bước cơ bản sau:
Bước 1: Thu hoạch nho
Rượu vang đỏ được tạo ra từ giống trái nho đỏ hoặc nho sẫm màu như nho Cabernet Sauvignon, Merlot, Pinot Noir, Syrah, Zinfandel,… Nho được thu hoạch vào thời điểm lý tưởng từ giữa tháng 2 đến tháng 5 (ở Nam bán cầu) hoặc tháng 9 đến tháng 11 (ở Bắc bán cầu), khi nắng dịu và nho đã đạt độ chín mọng hoàn hảo.
Để xác định thời điểm thu hoạch thích hợp, người nông dân thường đợi vài tuần sau khi lá nho chuyển từ màu xanh lá sang màu xanh đen hoặc đỏ thẫm. Quá trình thu hoạch nho có thể được thực hiện thủ công bằng tay hoặc sử dụng máy móc hiện đại.
Bước 2: Tách cuống và nghiền
Sau khi được thu hoạch, kiểm tra chất lượng và chọn lọc, nho sẽ được tách cuống ra khỏi quả để tránh vị đắng chát ảnh hưởng đến hương vị rượu vang. Tiếp đó, nhà sản xuất sẽ tiến hành nghiền nát nho bằng máy nghiền để thu lấy hỗn hợp gồm nước ép nho, vỏ nho và hạt nho. Máy nghiền sẽ làm vỡ vỏ nho để giải phóng lượng đường, axit và tannin có trong vỏ, đồng thời giúp tạo màu sắc và hương vị đặc trưng cho rượu vang đỏ.
Bước 3: Lên men
Hỗn hợp nước ép, vỏ và hạt nho sau khi nghiền sẽ được thêm con men tự nhiên hoặc công nghiệp vào để bắt đầu quá trình lên men sơ cấp. Khi đó, tế bào nấm men sẽ chuyển hóa đường tự nhiên trong nho thành cồn (ethanol), nhiệt và giải phóng khí CO2.
Quá trình lên men sơ cấp thường diễn ra trong khoảng 5 đến 21 ngày, tùy thuộc vào loại nho, chủng loại men và phương pháp sản xuất. Với một số loại rượu vang đỏ đặc biệt như rượu vang đỏ Vin Santo và Amarone, quá trình lên men có thể kéo dài từ 50 ngày đến tối đa 4 năm để đạt được hương vị mong muốn.
Bước 4: Ép
Sau khi trải qua quá trình lên men, nhà sản xuất sẽ rút hết rượu vang đang chảy tự do ra khỏi thùng ủ và cho phần bã còn lại (gồm vỏ và hạt nho) vào máy ép rượu công nghiệp. Quá trình này giúp nhà sản xuất có thêm khoảng 15% rượu vang đỏ và tận dụng được hết màu sắc, hương vị, chất tannin từ vỏ nho.
Bước 5: Lên men Malolactic
Sau khi ép “rượu vang non” và bã nho, một số loại rượu vang đỏ sẽ trải qua thêm quá trình lên men Malolactic (lên men thứ cấp). Đây là quá trình chuyển đổi axit malic (một thành phần tự nhiên trong nho) thành axit lactic và giải phóng một phần khí CO2 trong rượu vang đỏ giúp rượu vang giảm độ axit và có cấu trúc mềm mại hơn.
Bước 6: Ủ rượu
Thời gian ủ rượu vang đỏ có thể dao động từ vài tháng đến vài năm, tùy thuộc vào loại nho, phong cách rượu vang và phương pháp ủ rượu mà nhà sản xuất mong muốn. Thông thường, rượu vang đỏ được ủ từ vài tháng đến vài năm trong thùng gỗ sồi (Pháp hoặc Mỹ) hoặc thùng thép không gỉ. Nếu ủ trong thùng gỗ sồi thời gian càng lâu, rượu vang đỏ càng có hương vị đậm đà, quyến rũ.
Bước 7: Phối trộn
Đây là bước không bắt buộc trong quy trình sản xuất rượu vang đỏ. Tuy nhiên, nhiều nhà sản xuất rượu vang vẫn lựa chọn phối trộn các loại nho hoặc các thùng rượu vang đỏ khác nhau để tạo nên những chai vang có nhiều tầng hương vị độc đáo. Ví dụ:
- Sự kết hợp giữa Merlot và Cabernet Sauvignon tạo nên chai vang đỏ có hương vị cân bằng, hài hòa với điểm nhấn chính là vị trái cây chín mọng và tannin mềm mại.
- Sự kết hợp giữa Sangiovese và Cabernet Sauvignon tạo nên những giọt vang đỏ đậm đà, mạnh mẽ.
Bước 8: Làm trong và lọc cặn
Để đảm bảo tính thẩm mỹ và chất lượng của rượu vang, nhà sản xuất sẽ tiến hành làm trong và lọc cặn rượu lần cuối trước khi đóng chai. Hiện nay có nhiều phương pháp để làm trong vang đỏ nhưng phổ biến nhất là sử dụng trứng gà và đất sét.
Bước 9: Đóng chai
Trước khi tiến hành đóng chai, nhà sản xuất sẽ loại bỏ hoàn toàn lượng oxy còn sót lại trong chai rỗng để hạn chế rượu vang bị oxy hóa, dẫn đến biến đổi hương vị và làm giảm chất lượng.
Sau đó, các chai vang sẽ được đóng nút và dán nhãn đầy đủ thông tin. Đa số rượu vang đỏ đóng chai sẽ được phân phối trực tiếp ra thị trường, ngoại trừ một số dòng vang đỏ cao cấp cần được ủ thêm trong hầm rượu vài năm.
2. Quy trình sản xuất rượu vang trắng
Rượu vang trắng là thức uống tao nhã và tinh tế, ẩn chứa trong đó là một hành trình biến hóa kỳ diệu từ những trái nho xanh mướt dưới ánh mặt trời. Tương tự với dòng rượu vang đỏ, quá trình sản xuất rượu vang trắng cũng trải qua 9 bước sau:
Bước 1: Thu hoạch nho
Để sản xuất rượu vang trắng, nhà sản xuất thường thu hoạch các giống nho trắng, nho xanh hoặc một vài giống nho đỏ như Chardonnay, Sauvignon Blanc, Riesling, Pinot Grigio,.. Dưới đây là hai yếu tố quan trọng khác mà các nhà sản xuất rượu vang cân nhắc khi thu hoạch:
- Thời gian thu hoạch nho: Độ chín của nho là yếu tố then chốt quyết định hương vị và chất lượng của rượu vang trắng. Nho được thu hoạch khi đạt độ chín phù hợp sẽ mang đến hương vị cân bằng giữa vị ngọt và vị chua khi thưởng thức.
- Hái nho ở nhiệt độ mát mẻ: Nho thường được thu hoạch vào buổi sáng sớm hoặc buổi tối khi nhiệt độ mát mẻ. Việc hái nho trong điều kiện nhiệt độ cao có thể khiến nho bị mất đi hương vị tươi mát và làm tăng nguy cơ bị oxy hóa.
Bước 2: Tách cuống và nghiền
Nho sau khi thu hoạch sẽ được tách cuống và phân loại các chùm nho đạt tiêu chuẩn về chất lượng. Nhà sản xuất sẽ sử dụng máy nghiền công nghiệp với một lực vừa đủ để phá vỡ cấu trúc phần thịt nho nhưng không làm vỡ hạt bên trong. Điều này giúp hạn chế hạt nho giải phóng quá nhiều chất tannin khiến rượu vang bị chát.
Bước 3: Ép
Sau khi nghiền, hỗn hợp nho sẽ tiếp tục được cho vào máy ép để tách vỏ (nơi chứa nhiều sắc tố anthocyanin) và thu lấy phần dung dịch nước nho phục vụ quá trình lên men. Nhờ vậy, rượu vang trắng giữ được độ trong suốt và có gam màu từ trắng trong đến hổ phách.
Bước 4: Lên men
Nhà sản xuất cho con men công nghiệp hoặc men tự nhiên vào dung dịch nước ép nho nguyên chất. Ở giai đoạn này, đường tự nhiên trong nho được chuyển hóa thành cồn (ethanol) và giải phóng khí CO2 dưới tác động của nấm men.
Nhiệt độ duy trì trong quá trình lên men rượu vang trắng thường thấp hơn nhiều so với rượu vang đỏ. Đây là mức nhiệt độ cần thiết để bảo quản nguyên vẹn hương vị trái cây tươi mát đặc trưng trong rượu vang trắng.
Bước 5: Làm ổn định
Để hạn chế hoạt động của các vi sinh vật không mong muốn và cân bằng các thành phần hóa học, rượu vang trắng cần trải qua bước ổn định lạnh. Rượu vang trắng sau khi lên men thường được nhà sản xuất làm lạnh một tuần ở nhiệt độ 30°F (-1,111°C) hoặc vài tháng ở nhiệt độ 40°– 50°F (4,444°C – 5,555°C).
Ngoài ra, quy trình làm lạnh giúp vang trắng loại bỏ phần lớn các cặn rượu còn sót lại từ quá trình ép và lên men, giúp gia tăng độ trong suốt cho chai vang.
Bước 6: Phối trộn
Phối trộn rượu là một bước không bắt buộc trong quy trình sản xuất rượu vang trắng. Tuy nhiên, kỹ thuật này đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra những chai vang trắng mang hương vị phức tạp và thể hiện rõ nét “hơi thở” đặc trưng của từng vùng trồng nho.
Các loại vang trắng thường được phối trộn là:
- Rượu vang trắng từ nho Sauvignon Blanc (vị chua cao, độ chát nhẹ, dư vị tươi mát) phối trộn với nho Semillon (vị béo ngậy, độ chua thấp, dư vị kéo dài). Khi đó, chúng ta sẽ có một chai vang trắng là kết hợp hoàn hảo giữa sự tươi mát của Sauvignon Blanc với độ béo ngậy tròn trịa của Semillon.
- Rượu vang trắng từ nho Chardonnay (vị béo ngậy, độ chua trung bình, dư vị phong phú) phối trộn với nho Viognier (vị thơm nồng, độ chua cao, dư vị tinh tế). Khi đó, chai vang trắng tạo thành có hương vị phong phú, kết hợp sự thanh lịch của Chardonnay với hương vị hoa thơm nồng nàn của Viognier.
Bước 7: Ủ rượu vang trắng
Vang trắng thường được ủ trong thùng gỗ sồi Pháp hoặc Mỹ. Trong quá trình ủ, nhà sản xuất vang có thể sử dụng một số kỹ thuật để làm gia tăng hương vị phức tạp cho vang trắng.
Một trong những phương pháp ủ rượu vang trắng phổ biến nhất là quá trình Battonage (khuấy cặn). Hoạt động này được thực hiện định kỳ trong suốt quá trình ủ giúp vang trắng mang hương vị tương tự như hạnh nhân và bánh mì nướng. Ngoài ra, một số loại thùng gỗ sồi giúp vang trắng có vị vanilla và mật ong sau khi ủ.
Bước 8: Làm trong và lọc cặn
Màng lọc vô trùng được các nhà sản xuất rượu sử dụng để loại bỏ các loại nấm men, vi khuẩn còn sót lại sau quá trình lên men nhằm hạn chế trường hợp vang bị hỏng trước khi tới tay người dùng. Quá trình này giúp rượu vang trở nên trong hơn, tăng tính thẩm mỹ khi thưởng thức. Ngoài ra, hoạt động lọc cặn có thể diễn ra nhiều lần đến khi chất lượng rượu vang đạt chuẩn.
Bước 9: Đóng chai
Hầu hết các nhà sản xuất lớn đều sử dụng quy trình đóng chai vang trắng tự động hóa. Trong đó, các chai vang được đổ đầy bằng một máy công nghiệp và di chuyển đến thiết bị đóng chai khác bằng băng chuyền.
3. Quy trình sản xuất rượu vang hồng
Rượu vang hồng có sắc màu nhẹ nhàng và hương vị thanh tao, luôn là sự lựa chọn yêu thích của nhiều tín đồ rượu vang. Trong đó, phương pháp Maceration đóng vai trò quan trọng, góp phần tạo nên hương vị đậm đà và màu sắc rực rỡ cho chai vang. Quy trình để sản xuất rượu vang hồng cần trải qua 6 bước sau:
Bước 1: Thu hoạch nho
Để sản xuất vang hồng, nhà sản xuất thường lựa chọn những giống nho đỏ hoặc nho sẫm màu, mang đến màu sắc và hương vị đặc trưng như Pinot Noir, Grenache, Syrah,…Việc thu hoạch diễn ra vào đêm muộn hoặc sáng sớm khi nhiệt độ thấp để đảm bảo chất lượng nho. Ngoài ra, nhà sản xuất có xu hướng thu hoạch nho làm vang hồng muộn hơn để giảm vị đắng của vỏ.
Bước 2: Nghiền nho
Nho mới thu hoạch đến nhà máy rượu sẽ được nghiền nát trước khi đưa vào thùng chứa. Điều này giúp nước ép nho tiếp xúc với lớp vỏ bên ngoài để tạo ra màu hồng tươi sáng. Đặc biệt, một số nhà sản xuất sẽ loại bỏ phần cuống nho trước khi nghiền để hạn chế rượu vang hồng có vị đắng không mong muốn.
Bước 3: Ngâm và ép nho
Sau khi trải qua bước nghiền nát, nho sẽ vào giai đoạn ngâm cùng với vỏ nho.Thời gian ngâm nho có thể dao động từ vài giờ đến hai ngày, tùy thuộc vào mong muốn của nhà sản xuất về màu sắc của vang hồng. Nho được ngâm càng lâu, màu sắc vang sẽ chuyển từ hồng nhạt sang hồng đậm, đồng thời hương vị cũng trở nên đậm đà và phức tạp hơn.
Bước 4: Lên men rượu vang
Con men công nghiệp hoặc tự nhiên sẽ được thêm vào thùng đựng nước ép nho để chuyển hoá đường nho thành cồn (ethanol) và khí CO2. Nhiệt độ lên men sẽ được duy trì trong khoảng 14 đến 18 độ C, thấp hơn so với nhiệt độ rượu vang đỏ.
Bước 5: Ủ rượu vang hồng
Sau quá trình lên men, rượu được ủ trong thùng gỗ sồi hoặc thùng thép không gỉ. Thời gian ủ phụ thuộc vào sở thích của nhà sản xuất rượu, thường kéo dài từ ba đến sáu tháng.
Trong quá trình ủ, vang hồng sẽ trưởng thành và phát triển hương vị phức tạp hơn. Thùng thép không gỉ thường được sử dụng cho rượu vang hồng để bảo quản hương vị và mùi thơm tinh tế của rượu.
Bước 6: Đóng chai
Vang hồng được lọc kỹ lưỡng để loại bỏ hoàn toàn cặn tạp chất, đảm bảo độ trong suốt và mịn màng. Sau đó, vang được bơm vào chai thủy tinh đã được khử trùng và sấy khô. Sau đó, chai vang được đóng nắp, dán tem và ghi rõ các thông tin cụ thể.
Ngày nay, các nhà sản xuất rượu vang hồng ưa chuộng sử dụng nút vặn thay vì nút bần để giữ trọn vẹn hương vị tươi mát, thanh tao từ trái cây.
Lưu ý, phương pháp Maceration được nhiều nghệ nhân lựa chọn để sản xuất rượu vang hồng. Ngoài ra, vang hồng còn có thể sản xuất bằng 2 phương pháp ít phổ biến hơn như:
|
4. Quy trình sản xuất rượu vang sủi
Phương pháp Charmat là một kỹ thuật phổ biến để sản xuất vang sủi trên thị trường hiện nay. So với phương pháp truyền thống đòi hỏi nhiều thời gian và công sức, phương pháp Charmat mang đến hiệu quả kinh tế cao hơn và tạo ra vang sủi tươi trẻ, dễ uống. Dưới đây là 5 bước cơ bản sản xuất vang sủi bằng phương pháp Charmat:
Bước 1: Tạo rượu nền
Ngay sau khi kỳ thu hoạch, những trái nho căng mọng sẽ được đưa đến nhà máy rượu để ép nhẹ nhàng lấy phần nước nho. Sau đó, nước nho được chuyển vào những thùng thép không gỉ lớn và trải qua quá trình lên men sơ cấp. Giai đoạn này tạo ra loại rượu nền có nồng độ cồn thấp nhưng lại mang hương vị trái cây đậm đà.
Bước 2: Lên men lần 2 trong thùng áp suất
Rượu nền được đưa vào thùng thép không gỉ, thêm hỗn hợp con men và đường trước khi bắt đầu lên men thứ cấp. Quá trình lên men lần 2 đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nên những bọt khí sủi tinh tế cho vang. Khi con men chuyển hóa đường thành rượu và khí CO2 trong môi trường kín không thể thoát ra ngoài mà hòa tan vào rượu, tạo nên những bọt khí sủi li ti đầy mê hoặc. Quá trình lên men này sẽ kéo dài từ 3 – 12 tháng đến khi bong bóng xuất hiện và hỗn hợp thu được được gọi là rượu tirage.
Bước 3: Lọc cặn
Khi lượng khí CO2 trong rượu đạt tiêu chuẩn, rượu tirage được làm lạnh để ngừng quá trình lên men và lọc trong một bể khác để loại bỏ các tế bào nấm men chết (cặn). Thao tác này giúp rượu vang sủi trong hơn, nâng tầm trải nghiệm thưởng thức.
Bước 4: Thêm đường
Rượu vang sau khi lọc được thêm một lượng đường (dosage) để quyết định độ ngọt của vang sủi thành phẩm. Nhà sản xuất sẽ căn cứ trên loại vang sủi muốn sản xuất để xác định liều lượng đường cần thêm vào. Cụ thể:
- Vang sủi Brut: Chứa từ 0 – 12 gam đường/ lít.
- Vang sủi Extra Dry: Chứa từ 12 – 17 gam đường/ lít
- Vang sủi Dry: Chứa từ 17 – 32 gam đường/ lít
- Vang sủi Demi – Sec: Chứa từ 32 – 50 gam đường/ lít
- Vang sủi Doux: Chứa trên 50 gam đường/ lít
Bước 5: Đóng chai
Quá trình đóng chai vang sủi đòi hỏi sự tỉ mỉ và kĩ càng vì nếu nút chai hở, khí CO2 – “linh hồn” của vang sủi sẽ bay ra ngoài, khiến vang mất đi độ sủi vốn có và hương vị bị thay đổi.
Trên thị trường hiện nay, đa phần rượu vang sủi đều sử dụng nút bần khi đóng chai kết hợp cố định bằng khung thép và lớp giấy bạc để nút chai không bật lên trong quá trình di chuyển.
Lưu ý, ngoại trừ phương pháp Charmat, rượu vang sủi có thể sản xuất bằng những phương pháp ít phổ biến hơn sau:
|
5. Câu hỏi thường gặp trong quy trình sản xuất rượu vang
Quy trình sản xuất rượu vang là một hành trình đầy kỳ diệu, ẩn chứa nhiều bí ẩn và kiến thức thú vị. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ tất cả các giai đoạn và yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng rượu vang.
Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp mà bạn có thể tham khảo để có thêm hiểu biết về loại thức uống đặc biệt này!
Câu 1: Tất cả các loại nho đều có thể dùng để sản xuất rượu vang không?
Trả lời: Không phải loại nho nào cũng có thể tạo ra những ly rượu vang thơm ngon. Trong số hơn 6.000 giống nho đang được trồng trên thế giới, chỉ có khoảng 130 loại được các nhà sản xuất vang lựa chọn sản xuất như: Shiraz, Merlot, Cabernet Sauvignon, Grenache, Cabernet Franc, Chardonnay,…
Câu 2: Có thể sản xuất rượu vang trắng từ nho đỏ không?
Trả lời: Hoàn toàn có thể sản xuất rượu vang trắng từ nho đỏ. Một số loại nho đỏ như Pinot Noir, Pinot Meunier, Chardonnay,… vẫn được dùng để sản xuất rượu vang trắng. Tuy nhiên trong quá trình sản xuất, nghệ nhân sẽ lột bỏ vỏ nho trước khi ép lấy nước nho. Nhờ đó, nước nho thu được sẽ có màu vàng nhạt hoặc trong suốt tạo nên màu sắc đặc trưng cho rượu vang trắng.
Câu 3: Quy trình sản xuất rượu vang cần sinh vật nào?
Trả lời: Trong quá trình lên men, nhà sản xuất cần thêm con men để chuyển hóa đường nho trong ethanol và khí CO2. Có hai loại con men chính bao gồm men công nghiệp và men tự nhiên:
- Con men tự nhiên: Các loại men tự nhiên phổ biến nhất được tìm thấy trong sản xuất rượu vang bao gồm Candida, Klöckera/Hanseniaspora, Metschnikowia Ceae, Pichia và Zygosaccharomyces. Con men tự nhiên có thể sản xuất rượu vang chất lượng cao, có hương vị độc đáo.
- Con men công nghiệp: Nhiều nhà sản xuất rượu thích kiểm soát quá trình lên men sẽ sử dụng loại men nuôi cấy nhân tạo. Các loại nấm men nuôi cấy được sử dụng phổ biến nhất trong sản xuất rượu vang thuộc loài Saccharomyces cerevisiae (còn được gọi là “men đường”).
Một hành trình đầy cảm xúc bắt đầu từ những trái nho mọng nước dưới ánh mặt trời rực rỡ, qua bàn tay tài hoa của người làm vang đã biến hóa thành những ly vang đầy màu sắc, hương vị và cảm xúc. Trong bài viết này, Jacob’s Creek đã chia sẻ tới bạn những thông tin chi tiết về quy trình sản xuất rượu vang. Mỗi ly vang là một câu chuyện, là sự hòa quyện của thổ nhưỡng, khí hậu, kỹ thuật sản xuất và tâm huyết của người làm vang. Chúc bạn có những giây phút thưởng thức vang thật trọn vẹn và đáng nhớ!
*Thưởng thức có trách nhiệm. Không chia sẻ nội dung này cho người dưới 18 tuổi!